احمد غیاثوند
چکیده
دین در جامعه ایرانی با توجه به شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی آن، از جایگاه بالایی برخوردار است. پژوهش در حوزه ارزش‌ها و رفتار دینی مردم، در جهت درک تحولات و از سویی پیش‌بینی تغییرات آن، متضمن انجام مطالعات مستمر در طی سال‌های مختلف می‌باشد. مطالعه حاضر به روش تحلیل ثانویه انجام پذیرفته و سعی دارد یافته‌های حاصل از پیمایش‌های ملی ...
بیشتر
دین در جامعه ایرانی با توجه به شرایط تاریخی، اجتماعی و سیاسی آن، از جایگاه بالایی برخوردار است. پژوهش در حوزه ارزش‌ها و رفتار دینی مردم، در جهت درک تحولات و از سویی پیش‌بینی تغییرات آن، متضمن انجام مطالعات مستمر در طی سال‌های مختلف می‌باشد. مطالعه حاضر به روش تحلیل ثانویه انجام پذیرفته و سعی دارد یافته‌های حاصل از پیمایش‌های ملی مختلف طی سال‌های 1353 تا 1390 را مورد تحلیل قرار دهد. بنابراین با عنایت به داده‌های پژوهش‌های قبلی موجود، دو بعد رفتار و باور دینی در چهار سطح فردی، جمعی، سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. در این مطالعه برای تحلیل رفتار و باور مردم ایران از دو رویکرد سکولار شدن جامعه با تکیه‌بر نظرات «پیتر برگر» و نیز تعبیر کارکردی و عملکردی دین از نظریه «لوهمان» استفاده شده است. در مجموع یافته‌های حاصل نشان می‌دهد که چندان تفاوتی مبنی بر افزایش یا کاهش چشمگیر در رفتارها و احساسات دینی ـ فردی مردم ایران مشاهده نمی‌گردد. به عبارتی، جامعه دچار نوعی «تثبیت کارکردی» شده و از این حیث افراد جامعه همان‌قدر مذهبی‌اند که در گذشته بوده‌اند. بنابراین تلقی سکولارشدن جامعه، قضاوتی ناصحیح است. البته تفاوت در میزان دینداری جوانان با بزرگسالان و مسن‌ترها را می‌توان ناشی از اقتضائات سنی آنها دانست. در سطح باورها و رفتارهای جمعی، عیلرغم عدم وجود داده‌هایی مبنی بر مقایسه آن با دهه‌های گذشته، ولی در مقایسه با آنچه در اوایل انقلاب و دوران بعد از آن ملاحظه می‌گردد، نوعی «تغییر کارکردی در حوزه رفتارها و باورهای دینی ـ جمعی» را می‌توان استنباط نمود. در واقع کاهش در رفتارهای دینی جمعی آن‌هم از نوع رسمی بیشتر بازتاب تغییرات دوران و کارکردهای خاص خود، به‌ویژه در زمان انقلاب و دوران جنگ است که نوعی نمونه آرمانی «دین دوران» را بر اذهان و آرمان‌های مذهبی به یاد می‌آورد. در نهایت مقایسه رفتارها و باورهای دینی سیاسی و اجتماعی نوعی «قطبی شدن عملکرد دین» را در دو حوزه سیاسی و اجتماعی نشان می‌دهد. به عبارتی نوعی «سیاست‌زدایی از دین» یا «سیاسی شدن دین» و نیز «اخلاق زدایی دینی» یا «اخلاقی کردن دینی» را شاهدیم. ازاین‌رو، تعبیر سکولارشدن در این دو حوزه برداشتی دوگانه است.
طاهره قادری
چکیده
این تحقیق، به سنجش سطح دینداری و سنخ‌شناسی انواع دینداری دانشجویان، می‌پردازد. برای سنجش سطح دینداری از مدل و سنجة گلاک و استارک استفاده شد و برای سنجش نوع دینداری از ترکیب نظریات انواع دینداری، بهره بردیم و در نهایت هفت نوع دینداری (عامیانه، شریعتمدارانه، رسمی حکومتی، متجددانه، سکولار، لائیک و ترکیبی) مناسب جامعة آماری، برگزیده ...
بیشتر
این تحقیق، به سنجش سطح دینداری و سنخ‌شناسی انواع دینداری دانشجویان، می‌پردازد. برای سنجش سطح دینداری از مدل و سنجة گلاک و استارک استفاده شد و برای سنجش نوع دینداری از ترکیب نظریات انواع دینداری، بهره بردیم و در نهایت هفت نوع دینداری (عامیانه، شریعتمدارانه، رسمی حکومتی، متجددانه، سکولار، لائیک و ترکیبی) مناسب جامعة آماری، برگزیده شد. از تحلیل‌های پیتر برگر برای دو فرضیة توصیفی تحقیق، استفاده گردید. نظریه‌هایی که از آنها متغیرهای مستقل این تحقیق استخراج شدند، عبارتند از: نظریة مدرن‌شدن و سکولارشدن برگر؛ نظریة پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی واخ؛ نظریة سرمایة اجتماعی پاتنام؛ نظریة زیست جهان اجتماعی برگر؛ و نظریه کاشت گربنر. در این تحقیق، از روش پیمایش استفاده گردید. جامعه‌آماری تحقیق دانشجویان دانشگاه‌های شهر قم می‌باشند که در سال تحصیلی 90-1389در دانشگاه‌های استان قم (43718 نفر) مشغول به تحصیل بودند. حجم نمونه 354 نفر بوده و از روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای استفاده شده است. این تحقیق با دو فرضیة توصیفی آغاز می‌شود: «بطور کل، سطح دینداری دانشجویان بالا است» و «در بین دانشجویان، انواع متکثری از دینداری دیده می‌شود». متغیرهای مستقل تحقیق عبارتند از: میزان تحصیلات، پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی، میزان سرمایه اجتماعی، خاستگاه جغرافیایی، طلبه بودن و میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی. براساس یافته‌های تحقیق، رابطة متغیرهای «میزان سرمایه اجتماعی» و «میزان استفاده از وسایل ارتباط جمعی» با سطح و نوع دینداری تأیید شدند و رابطة متغیرهای «پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی» و «طلبه بودن» با سطح و نوع دینداری بطور کل، تأیید نگردیدند. اما متغیرهای «میزان تحصیلات» و «خاستگاه جغرافیایی» در سطح دینداری تأیید شدند ولی در نوع دینداری تأیید نگردیدند.
