محمدتقی سبزه ای
چکیده
چکیده هدف اصلی مقاله حاضر، که به روش مطالعه کتابخانهای و با تکنیک مقایسهای انجام شده است، معرفی و تجزیه و تحلیل جامعه شناسانه شباهتها و تمایزهای رویکردهای ایرانی با رویکرد غربی به جامعه مدنی است. به این منظور، اجزاء، مفاهیم و مؤلفههای جامعه مدنی نزد هر دو رویکردهای غربی و ایرانی بر اساس دیدگاههای صاحبنظرانشان با یکدیگر ...
بیشتر
چکیده هدف اصلی مقاله حاضر، که به روش مطالعه کتابخانهای و با تکنیک مقایسهای انجام شده است، معرفی و تجزیه و تحلیل جامعه شناسانه شباهتها و تمایزهای رویکردهای ایرانی با رویکرد غربی به جامعه مدنی است. به این منظور، اجزاء، مفاهیم و مؤلفههای جامعه مدنی نزد هر دو رویکردهای غربی و ایرانی بر اساس دیدگاههای صاحبنظرانشان با یکدیگر مقایسه شدند. در حال حاضر، چهار رویکرد به جامعه مدنی غربی وجود دارد: رویکرد لیبرالی،[1] جمع گرایانه،[2] جمهوری خواهانه[3] و گفت و گویی[4]. بر اساس رویکردهای غربی، جامعه مدنی از سه عنصر فضای عمومی، سازمانهای غیر دولتی و جنبشهای اجتماعی تشکیل میشود و دارای مؤلفههایی است: آزادی (مثبت ومنفی)، برابری، عقل جمعی، خیر عمومی، تکثرگرایی، خود مختاری، استقلال از دولت، مدنیت، حقوق شهروندی. دو رویکرد به جامعه مدنی در ایران وجود دارد: جامعه مدنی لیبرال و جامعه مدنی دینی که رویکرد دینی به دو گروه مخالفان و موافقان سازگاری جامعه مدنی با دین تقسیم میشود. مخالفان بیشتر اختلافات جامعه اسلامی (ولایی) با جامعه مدنی (غربی) در شاخصهایی مانند: آزادی، برابری، اصل بیشتریت، انسان، قانون گذاری، دولت، رابطه مردم و دولت، تکثرگرایی و تساهل و تسامح را معرفی میکنند بر عکس، موافقان بر اشتراکات جامعه مدنی دینی و غربی در شاخصهایی مانند: حوزه عمومی مستقل، نهادها و سازمانهای مدنی، تکثرگرایی، قانون مندی، عقل جمعی، حقوق شهروندی، حقوق اقلیتها و رعایت شأن انسانی تاکید میورزند. در رویکرد لیبرال به جامعه مدنی، جامعه مدنی دارای اجزاء، مولفهها و مفاهیمی مانند: سازمانهای غیردولتی، جنبشهای اجتماعی، حوزه عمومی، افکار عمومی، خرد جمعی، اقتصاد آزاد و دولت قانون است که در جامعه ایرانی اجرا شدنی است.