جامعه شناسی
حمید سرشار؛ محمدجواد غلامرضا کاشی؛ علی جنادله
چکیده
بازتعریف جامعه به قالبِ قلمرو سرزمینی و سیاسی در صورت مرکزگرای عقلانیت مدرن، زیستنگاههای جمعی را وارد مرحله تازهای ساخت. با انگارۀ تلقی از جامعه به قالبِ دولت-ملتها در اقتضای ضرورت تاریخی عقلانیت مدرن، هویت جمعی تبدیل به مسئله شد. اینک با شکسته شدن مرزهای «زمان-فضا» و امکانیتِ «کنشِ بیواسطه به مکان» باری دگر ...
بیشتر
بازتعریف جامعه به قالبِ قلمرو سرزمینی و سیاسی در صورت مرکزگرای عقلانیت مدرن، زیستنگاههای جمعی را وارد مرحله تازهای ساخت. با انگارۀ تلقی از جامعه به قالبِ دولت-ملتها در اقتضای ضرورت تاریخی عقلانیت مدرن، هویت جمعی تبدیل به مسئله شد. اینک با شکسته شدن مرزهای «زمان-فضا» و امکانیتِ «کنشِ بیواسطه به مکان» باری دگر انگارۀ تلقی از «جامعه» در آستانۀ انقطاعی تاریخی است. بااینهمه، هنوز پرسش از «هویت جمعی ایران» یکی از پرسش‌های جدی است. تودرتویی همزمان خیر و شر در عقلانیتِ سیاسی مدرن با محصور کردن درک ما از تشخُصِ خویش به قامتِ محدودههای جغرافیایی-سیاسی در کژفهمیها و رنجها منشأ اثر فراوان بوده است؛ اما فهم درونماندگار هویت جمعی فراسوی خیر و شر مستلزم گذار از نگاهی اخلاقی و تمرکز بر اقتضائات تاریخی است.عقلانیتِ مدرن، آموزش، هویت جمعی، مواجهه، عقلانیت تکنیکال، ناسیونالیسم قومگرا، همسانسازی.
مطالعات زنان
سمیه سادات شفیعی؛ سیده زهرا حسینی فر
چکیده
با توجه به کمبود منابع تاریخی در حوزه زنان و جنسیت، مطبوعات زنان متونی بسیار ارزشمند و آیینه‌ای از وضعیت عمومی، احوالات، دغدغه‌ها و مطالبات آنان در مقاطع زمانی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌روند. به‌منظور بررسی جایگاه اجتماعی، انتظارات اجباری و ایجابی نقش و نیز صفات نقشی زنان- به‌عنوان مقوله‌هایی جامعه‌شناختی در مطبوعات زنان ...
بیشتر
با توجه به کمبود منابع تاریخی در حوزه زنان و جنسیت، مطبوعات زنان متونی بسیار ارزشمند و آیینه‌ای از وضعیت عمومی، احوالات، دغدغه‌ها و مطالبات آنان در مقاطع زمانی در تاریخ معاصر ایران به شمار می‌روند. به‌منظور بررسی جایگاه اجتماعی، انتظارات اجباری و ایجابی نقش و نیز صفات نقشی زنان- به‌عنوان مقوله‌هایی جامعه‌شناختی در مطبوعات زنان در دوران مدرن شدن ایران- پژوهش حاضر به مطالعه ماهنامه مشهور و باسابقه زبان زنان در مقطع زمانی 1324-1321، مصادف با آغاز دوره پهلوی دوم پرداخته است. هرچند فراوانی برخی متغیرها به روش کمّی احصا شده، اما روش اصلی پژوهش، تحلیل محتوای کیفی بوده است. نتایج نشان میدهد باوجود گرایشهای تجددخواهانه اصحاب نشریه، پایگاه اجتماعی زن، تنها در عرصه خصوصی تعریف شده است. مادری، همسری و دوشیزگی هر یک با انتظارات اجباری و صفات نقشی معین مورد تأکید نشریه بوده و درعینحال مادری و همسری به‌عنوان نقشهای اصلی زنان ترجیح داده شدهاند. بهعلاوه در آن مقطع، عهدهداری نقشهای سهگانه مذبور ایجاب میکرد تا با توجه به شرایط اجتماعی سیاسی کشور، زنان انتظاراتی چون فراگیری سواد و کسب مهارت در راستای وطنپرستی و به‌منظور تربیت مردان لایق و حافظ وطن را برآورند.
محمد بیطرفان؛ سهراب یزدانی؛ حسین مفتخری؛ حجت فلاح توتکار
چکیده
ساختار آموزش در دوره قاجار به صورت سنتی و براساس نوعی قرائت از اصول مذهبی بود. سه مؤلفه اساسی روند تغییر در ساختار آموزشی در حوزه جنسیت زنانه را رقم زد: الف) توجه دانش‌آموختگان اروپائی و روشنفکران دو دهه واپسین سلطنت ناصری به مسئله «آموزش» زنان؛ ب) تأسیس مدارس دخترانه توسط میسیونرهای مذهبی آمریکائی، انگلیسی و فرانسوی در ایران؛ ...
بیشتر
ساختار آموزش در دوره قاجار به صورت سنتی و براساس نوعی قرائت از اصول مذهبی بود. سه مؤلفه اساسی روند تغییر در ساختار آموزشی در حوزه جنسیت زنانه را رقم زد: الف) توجه دانش‌آموختگان اروپائی و روشنفکران دو دهه واپسین سلطنت ناصری به مسئله «آموزش» زنان؛ ب) تأسیس مدارس دخترانه توسط میسیونرهای مذهبی آمریکائی، انگلیسی و فرانسوی در ایران؛ ج) طرح مفهوم برابری در انقلاب مشروطیت. واقعیت امر این است که توانمندسازی زنان یکی از دغدغه‌ها و کنش‌های اصلی روشنفکران مشروطه‌خواه بود؛ از آنجایی که روابط اجتماعی دوره قاجار اجازه طرح مسئله برابری در حوزه زنان را نمی‌داد، اندیشیدن و کاربست مفاهیم دینی و اجتماعی در حوزه‌های آموزشی و بهداشتی می‌توانست تغییرات اولیه را در نگاه به مسئله جنسیت زنانه به وجود آورد. بنابراین توجه به بهبود موقعیت اجتماعی زن ایرانی و نفع همگانی حاصل از آن، به صورت دغدغه اصلی مشروطه خواهان در حوزه زنان درآمد. با این حال، تغییر در سنت های اجتماعی، باعث واکنش شدید حامیان گفتمان سنتی بر سر موضوع آموزش زنان و تاسیس مدارس دخترانه شد؛ بر همین مبنا کشمکش های بسیاری صورت گرفت که در محافل گوناگون نظیر مجلس، دولت، انجمن های شهری، جراید و غیره تبلور یافت. در واقع طرح مفاهیم اصلی مشروطیت نظیر آزادی، قانون و برابری، که به نوعی با مسئله زنان نیز پیوند یافت، نقطه کانونی تعارض بین گفتمان های سنت و تجدد قرار گرفت.
محمد ابراهیم بنی حبیب؛ نرگس دولت آبادی
چکیده
در این مقاله، بر موارد مورد نیاز جهت ظرفیت سازی اجتماعی و سیاسی در مسائل مربوط به محیط‌زیست و بصورت خاص پدیده ریزگردها در جنوب غربی کشور بررسی شده و به دیپلماسی آب به عنوان راهکاری برای احیای تالاب هورالعظیم که منشاء پدیده ریزگردها در جنوب غربی کشور در منطقه بوده و حوضه آبریز آن ما بین سه کشور ایران، عراق و ترکیه قرار دارد پرداخته ...
بیشتر
در این مقاله، بر موارد مورد نیاز جهت ظرفیت سازی اجتماعی و سیاسی در مسائل مربوط به محیط‌زیست و بصورت خاص پدیده ریزگردها در جنوب غربی کشور بررسی شده و به دیپلماسی آب به عنوان راهکاری برای احیای تالاب هورالعظیم که منشاء پدیده ریزگردها در جنوب غربی کشور در منطقه بوده و حوضه آبریز آن ما بین سه کشور ایران، عراق و ترکیه قرار دارد پرداخته شده است. دیپلماسی آب پیشنهادی طیف وسیعی از مذاکرات از جمله: دیپلماسی فاجعه، دیپلماسی پیشگیرانه (از ایجاد مناقشات) و دیپلماسی سبز را شامل می شود. در حال حاضر، ترکیه تنها به دنبال استفاده از منابع طبیعی برای توسعه خود، بدون در نظر گرفتن مشکلات زیست محیطی منطقه می باشد، بنابراین می‌توان گفتمان موجود در منطقه را گفتمان جهان سومی دانست. لذا پیشنهاد می شود با عبورازگفتمان بردبرد به گفتمان سبز رسیده و با استفاده از این گفتمان و تئوری بازی نقطه تعادل احیای تلاب را تعیین نمود. همچنین باید شبکه ای از روابط اجتماعی وسیاسی در بین کشورهای ذینفع برای زمینه سازی در افکار عمومی و تأثیرگذاری بر تصمیم گیران و تصمیم سازان ایجاد نمود. درصورتی که تصمیم گیران سیاسی دو کشور ایران و عراق دیپلماسی آب و کالا (رها سازی آب توسط کشور ترکیه را در مقابل بازار کالا در کشور ایران و عراق و گردشگری در ترکیه) را به عنوان یک ابزار مذاکره با دولت ترکیه استفاده نمایند، قدمی به سوی تعادل محیط زیست در منطقه خواهد بود. در ساختار شبکه ای، از اتصالات گسترده، اساس نامه های متعدد و رضایت رو به رشد برای مذاکرات شبکه ای حل معضل ریزگردها باید سود جست.
