انقلاب مشروطه ایران، صحنه ای مناسب جهت بررسی حوادث تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران از سال 1324 ه.ق تا کنون می باشد. انطباق موقعیت های مختلف در انقلاب مشروطه با نظریه های جامعه شناسانه در یک روش تحقیق مبتنی بر اصول شناخت و تحلیل منطقی پدیده اجتماعی، برای ما شرایط شناخت علل، آثار و پیامدهای آن در سطوح مختلف جامعه را مناسب می سازد. ...
بیشتر
انقلاب مشروطه ایران، صحنه ای مناسب جهت بررسی حوادث تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران از سال 1324 ه.ق تا کنون می باشد. انطباق موقعیت های مختلف در انقلاب مشروطه با نظریه های جامعه شناسانه در یک روش تحقیق مبتنی بر اصول شناخت و تحلیل منطقی پدیده اجتماعی، برای ما شرایط شناخت علل، آثار و پیامدهای آن در سطوح مختلف جامعه را مناسب می سازد. نظریه های انقلاب در پی پاسخ به این پرسش اساسی هستند که انقلاب چرا و چگونه روی می دهد. و پیامدهای آن چیست؟ در بین نظریه مارکسیست ها "مارکس"و نئومارکسیست ها ساختارگرایان اسکاچ پل را انتخاب کرده ایم، نظریه انقلاب بورژوازی مارکس با تاکید بر نابرابری برخاسته از تضاد و تغییر در وجه تولید، بخشی از واقعیت تاریخی مربوط به نقش تجار و اصناف را در انقلاب مشروطه تبیین می کند، اما در انطباق با انقلاب مذکور توانایی تطبیق کمی دارد. نظریه انقلاب اجتماعی اسکاچ پل - که از نئو مارکسیست ها می باشد بر وجود دولت ضعیفی در یک جامعه کشاورزی با موقعیت نامساعد در عرصه بین المللی، و فشار جهت اصلاحات و نوسازی بر آن دولت و نهایتا عدم موفقیت دولت، با شورش و طغیان کشاورزان که توسط رهبران شهری هدایت می شوند. انقلاب را امکان پذیر می داند. این نظریه انطباق قابل ملاحظه ای با مشروطه دارد.
انقلاب اسلامی ایران نه تنها در مکان و زمانی شکل گرفت که چندان انتظار نمیرفت، بلکه تفاوت های عمدهای هم با دیگر انقلاب ها، به ویژه انقلاب های جهان سومی داشت. پیچیدگیهای ناشی از همین غیرمنتظره بودن و تمایز نسبی باعث نوعی باز اندیشی و اصلاح در مفهوم بندی و نظریه پردازی انقلاب شد. در این نوشتار میکوشیم نشان دهیم که این بازاندیشی و اصلاح ...
بیشتر
انقلاب اسلامی ایران نه تنها در مکان و زمانی شکل گرفت که چندان انتظار نمیرفت، بلکه تفاوت های عمدهای هم با دیگر انقلاب ها، به ویژه انقلاب های جهان سومی داشت. پیچیدگیهای ناشی از همین غیرمنتظره بودن و تمایز نسبی باعث نوعی باز اندیشی و اصلاح در مفهوم بندی و نظریه پردازی انقلاب شد. در این نوشتار میکوشیم نشان دهیم که این بازاندیشی و اصلاح چگونه در انقلاب اسلامی پژوهی نمود یافته است. به عبارت دیگر، نشان میدهیم که در طول نزدیک به سه دههتلاش برای درک انقلاب اسلامی ایران، چگونه جایگاه مسلط در انقلاب اسلامی پژوهی به ترتیب میان تبیینهای ساختاری، تبیینهای سازمانی و تبیینهای فرهنگی گفتمانی دست به دست شده است.
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا وقوع انقلاب اسلامی و مطالعه آن به وسیله صاحب نظران انقلاب، دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به فرایندجنبش انقلابی ایجاد کرده است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، که در حوزه جامعهشناسی علم است، از نظریه مرتون و به ویژه توماس کوهن درباره تغییر و تحول دانشعلمی بهره گرفته شده و این فرضیه مطرح ...
بیشتر
هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که آیا وقوع انقلاب اسلامی و مطالعه آن به وسیله صاحب نظران انقلاب، دگرگونی قابل توجهی در نظریه های مربوط به فرایندجنبش انقلابی ایجاد کرده است یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، که در حوزه جامعهشناسی علم است، از نظریه مرتون و به ویژه توماس کوهن درباره تغییر و تحول دانشعلمی بهره گرفته شده و این فرضیه مطرح شده است که وقوع انقلاب اسلامی ایران و مطالعه آن منجر به کشف ناسازگاری های علمی در نظریه های مربوط به فرایند جنبش انقلابی شده و دگرگونیهای قابل توجهی در این نظریه ها ایجاد کرده است. از آن جا که فرایند جنبش انقلابی تا سرنگونی نظام خود از مباحث متعددی - شامل شرایط شکل گیری جنبش انقلابی، نقش ایدیولوژی و فرهنگ در این فرایند، بسیج و مشارکت تودهای در جنبش، نقش سازمان و رهبری و خشونت در فرایند جنبش انقلابی - تشکیل می شد، فرضیه اصلی ما به پنج فرضیه فرعی تجزیه شد که هر یک ناظر بر بررسی دگرگونیهای نظری در یکی از موضوع های فوق است. بررسی فرضیه اصلی و فرضیه های فرعی به کمک تحلیل محتوای کیفی ۵۷ مقاله علمی، حاوی مطالب نظریه ای مربوط به انقلاب اسلامی، منتشر شده در مجلات معتبر تخصصی خارجی، نشان داد که مطالعه فرایند جنبش انقلابی انقلاب اسلامی در هر پنج زمینه فوق منجر به کشف ناسازگاری هایی بین نظرهای موجود و واقعیات مربوط به فرایند جنبش انقلاب اسلامی شده، و آثار مهم و قابل توجهی بر نظرهای این حوزه گذاشته، نظریه های موجود در قبل از انقلاب اسلامی را بهبود بخشیده و حتی نظریه ها و زمینه های جدیدی به مطالعه فرایند جنبش انقلابیافزوده است.
