پگاه روشان شمال؛ حسن سرایی؛ اردشیر انتظاری؛ محمود مشفق
چکیده
در سالهای اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیینکننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند ...
بیشتر
در سالهای اخیر، بسیاری از مفاهیم خانواده دستخوش تغییرات معنایی شده است. ازآنجاکه فرزند کانون اصلی خانواده است، درک والدین و زنان از این مفهوم، تعیینکننده بسیاری از تصمیمات در حوزه باروری خواهد بود. لذا واکاوی «معنای فرزند» و بررسی درک زنان از این مفهوم ضروری است. این پژوهش با رویکرد کیفی به توصیف فهم کنشگر از معنای فرزند میپردازد. دادهها از طریق مصاحبه عمیق با بیست زن متأهل دارای فرزند و بدون فرزند در شهر تهران با نمونهگیری هدفمند جمعآوری و با استفاده از تکنیک شش مرحلهای اسمیت تحلیل شد. مضمون اصلی پژوهش نشان داد فرزند مفهومی است پویا، دینامیک و تأثیرگذار. در نگاه عاطفی مضامین «حس خوب»، «پرکننده صحنه زندگی» و «سختی و شیرینی» و در نگاه حمایتی مضامین «حمایت نسلی»، «حمایت سالمندی» و «حمایت معنوی» از یافتهها پدیدار گشت. فرزند به معنای شمشیر دو لبه است بدین معنا که هم مانعی است برای رشد و هم عاملی است برای خودشکوفایی و بالندگی. رشد و توسعه در حوزه فردی و زناشویی از مهمترین معانی فرزند است. فرزند ظرفی است برای پُر کردن عاطفه که با تزریق حس خوب به ثبات و تداوم زناشویی کمک میکند. یافتههای این مطالعه توانست بهزعم خود تصویر روشنی از معنای فرزند ارائه دهد.
حسن سرایی؛ ابوالفضل فتحآبادی
چکیده
برخی اندیشمندان برای تبیین شکلگیری حکومت صفوی بر نقش عصبیت قبیلهای و برخی دیگر بر نقش عصبیت دینی تأکید کردهاند و درواقع، هیچکدام به همنشینی و همافزایی فرایندی عوامل مزبور در تشکیل این حکومت توجه نداشتهاند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر این بوده است که بر اساس آراء سیاسی ابنخلدون و با رویکردی توصیفی- تحلیلی و استفاده از ...
بیشتر
برخی اندیشمندان برای تبیین شکلگیری حکومت صفوی بر نقش عصبیت قبیلهای و برخی دیگر بر نقش عصبیت دینی تأکید کردهاند و درواقع، هیچکدام به همنشینی و همافزایی فرایندی عوامل مزبور در تشکیل این حکومت توجه نداشتهاند. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر این بوده است که بر اساس آراء سیاسی ابنخلدون و با رویکردی توصیفی- تحلیلی و استفاده از روش اسنادی و مطالعه متون تاریخی مرتبط با موضوع پژوهش، فرایند همنشینی و همافزایی هر دو نوع عصبیت را در تشکیل حکومت صفوی آشکار کند. یافتههای پژوهش نشان میدهند که شاه اسماعیل با بهرهگیری از ولایت صوفیانه، موجبات همنشینی سه عامل عصبیت قبیلهای درون هر یک از قبایل، عصبیت دینی درون هر یک از قبایل و عصبیت دینی میان همه قبایل را فراهم آورده و بر همین اساس، میان قبایل مختلف تحت امر خود اتحاد و انسجام ایجاد کرده و با استفاده از قدرت مضاعف این قبایل که محصول همنشینی و همافزایی پیوندهای دینی با پیوندهای قومی بوده، با پیروزی بر سایر مدعیان قدرت موفق به تشکیل حکومت صفوی شده است؛ بنابراین، در تشکیل حکومت صفوی هر دو نوع عصبیت، البته با تقدم عصبیت دینی بر عصبیت قبیلهای، دارای نقش و جایگاه بودهاند.
جامعه شناسی
حسن سرایی؛ مرتضی خوش آمدی
چکیده
تمام اشکال دینداری در بطن «جماعت دینی» نشوونمو مییابند و «جماعت دینی» همواره برخوردار از سطحی از سازمانیافتگی است. در «جامعهشناسی دین» بررسی سازوکارهای اجتماعی مرتبط با جماعت دینی ذیل مفهوم «سازمان دینی» تعریف میشود. از دیرباز یکی از دغدغههای جامعهشناسی دین بررسی و شناخت اشکالِ متنوعِ شیوههای ...
بیشتر
تمام اشکال دینداری در بطن «جماعت دینی» نشوونمو مییابند و «جماعت دینی» همواره برخوردار از سطحی از سازمانیافتگی است. در «جامعهشناسی دین» بررسی سازوکارهای اجتماعی مرتبط با جماعت دینی ذیل مفهوم «سازمان دینی» تعریف میشود. از دیرباز یکی از دغدغههای جامعهشناسی دین بررسی و شناخت اشکالِ متنوعِ شیوههای سازمانیافتگیِ جماعتهای دینی است. این مقاله میکوشد با بررسی تحلیلـتوصیفیِ رویکردهای مختلف و تحولات نظری در این حوزه، «معیارهای اصلی» سنخشناسیها را استخراج سازد. استخراج «معیارهای اصلی» ما را با منطق این سنخشناسیها آشنا میکند و در ارائه سنخشناسیهای بدیل و بومی و در چارچوب سنت اسلامی کمک میکند. ازاینرو روش این تحقیق اسنادی است و هدف اصلی پژوهش شناخت سازوکارهای بنیادی سنخشناسیهای سازمانهای صوفیانه در ادبیات نظری موجود است. برای این منظور ادبیات موجود را ذیل دو رویکرد کلی مورد بررسی قرار دادیم: الف) رویکرد صوری به سنخشناسی سازمانهای دینی؛ و ب) رویکرد کمّی به سنخشناسی سازمانهای دینی. رویکرد صوری عمدتاً متأثر از آرای وبر است، اما رویکرد کمّی در نقد رویکرد صوری طرح شدهاست. ضمن بررسی سنخشناسیهای گوناگون و مبانی نظری آنها در نهایت شاهد آن هستیم که دو معیار: الف) سطح سازمانیافتگی و ب) سطح تنش با فرهنگ میزبان، از اهمیت محوری در سنخشناسی سازمانهای دینی برخوردار است.
جامعه شناسی
حسن نظری؛ سیف الله سیف اللهی؛ حسن سرایی
چکیده
این مقاله مستند به پژوهشی است که با هدف بررسی و تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی به انجام رسیده است . بدین منظور مفهوم هویت سیاسی را محور بررسی قرار داده و تغییر و تحول معنایی آن را ابتدا در گستره ی نظام معنایی گفتمان کلان انقلاب اسلامی و سپس در دو گفتمان اصلاحات و محافظه کاردر قالب تحلیل درون ...
بیشتر
این مقاله مستند به پژوهشی است که با هدف بررسی و تبیین جامعه شناختی گفتار هویت سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی به انجام رسیده است . بدین منظور مفهوم هویت سیاسی را محور بررسی قرار داده و تغییر و تحول معنایی آن را ابتدا در گستره ی نظام معنایی گفتمان کلان انقلاب اسلامی و سپس در دو گفتمان اصلاحات و محافظه کاردر قالب تحلیل درون متنی و بینا متنی با تکیه بر نظریه ی گفتمان و روش تحلیل انتقادی گفتمان در شش مقطع مهم تاریخی و تأثیر گذار این دوران بررسی کرده ایم. سپس درقالب تحلیل برون متنی به بررسی زمینههای تاریخی ، اقتصادی ، سیاسی و فرهنگی هر دوران پرداخته ایم .این تحلیل و تبیین در پایان، انواعی از تیپولوژی نهایی در خصوص موضوع را پیش روی ما گشوده است ؛ که عمده ترین آنها عبارتند از : هویت سیاسی مطلوب سوژه قانون گرای آزادی خواه، سوژه دموکراسی طلب استبداد گریز، سوژه مذهب مدار عدالت خواه ، سوژه تکلیف مدار انقلابی ، سوژه مردم گرای خشونت ستیز ، سوژه ی اعتدال گرای منتقد و حق طلب.
حسن سرایی
چکیده
این مقاله مدلی را برای بررسی و مقایسه مدرنیتههای سیاسی در دولت ملتها پیشنهاد میکند. پرسش این است که: اگر خطوط متفاوتی برای مدرن شدن سیاسی مردم و دولتها وجود دارد، چگونه میتوان این خطوط را نشان داد؟ راهحل این مطالعه، مکانیابی وضعیت سیاسی دولت - ملتها در دستگاه مختصاتی با چهار محور و درواقع چهار طیف از تعیین / عدم تعیین حق ...
بیشتر
این مقاله مدلی را برای بررسی و مقایسه مدرنیتههای سیاسی در دولت ملتها پیشنهاد میکند. پرسش این است که: اگر خطوط متفاوتی برای مدرن شدن سیاسی مردم و دولتها وجود دارد، چگونه میتوان این خطوط را نشان داد؟ راهحل این مطالعه، مکانیابی وضعیت سیاسی دولت - ملتها در دستگاه مختصاتی با چهار محور و درواقع چهار طیف از تعیین / عدم تعیین حق سرنوشت، توزیع مسالمتآمیز / خشونتآمیز قدرت، مشارکت محدود / همگانی در سیاست، نهادمندی / نانهادمندی سیاسی است. بنا بر این دستگاه مفهومی، میتوان مسیرهای مختلفی را درحرکت از وضعیت پیش مدرن به وضعیت مدرن، ترسیم نمود. مسیرهایی متعدد که ممکن است متفاوت و حتی تکینه باشند. با توجه به امکانات این مدل، میتوان ضمن مقایسه دولت- ملتهای مختلف، بدون فرو کاستن مقایسه به تکاملگرایی، در انواع آیندههای باورپذیر، سیاستهایی جایگزین را تدوین نمود و بهجای منطق پیشبینی، از منطق آیندهپژوهانه در سیاستگذاری کمک گرفت.
زهرا شاه آبادی؛ حسن سرایی؛ فریده خلج آبادی فراهانی
چکیده
هدف این مقاله، تعیین نقش نگرش نسبت به تحصیلات و تصمیم به ادامه تحصیل بر تصمیم گیری درباره فرزندآوری در بین زنان در شرف ازدواج شهرستان نیشابور می باشد. روش تحقیق: این مقاله بر اساس داده های یک پیمایش بر روی 415 نفر از زنان در شرف ازدواج 10 تا 39 ساله که برای انجام آزمایشات و شرکت در کلاس های مشاوره ی قبل از ازدواج در آبان و آذرماه سال 1392 به ...
بیشتر
هدف این مقاله، تعیین نقش نگرش نسبت به تحصیلات و تصمیم به ادامه تحصیل بر تصمیم گیری درباره فرزندآوری در بین زنان در شرف ازدواج شهرستان نیشابور می باشد. روش تحقیق: این مقاله بر اساس داده های یک پیمایش بر روی 415 نفر از زنان در شرف ازدواج 10 تا 39 ساله که برای انجام آزمایشات و شرکت در کلاس های مشاوره ی قبل از ازدواج در آبان و آذرماه سال 1392 به آزمایشگاه مرجع سلامت این شهرستان مراجعه نموده و ازدواج اول آنها بوده، صورت گرفته است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای ساخت یافته است. متغیر وابسته قصد فاصله گذاری از ازدواج تا تولد فرزند اول، متغیر مستقل نگرش نسبت به تحصیلات و قصد ادامه تحصیل و متغیرهای مخدوش کننده عبارتند از مقیاسهای نگرشی و برخی متغیرهای جمعیت شناسی. یافته ها: نگرش زنان نسبت به تحصیلات و تصمیم آنها درخصوص ادامه تحصیل پس از ازدواج بعنوان یک متغیر مهم و تأثیرگذار بر قصد فاصله گذاری از ازدواج تا تولد فرزند اول می تواند در برنامه ریزی ها مورد توجه قرار گیرد. چرا که نگرش مثبت زنان نسبت به تحصیلات و تصمیم آنها برای ادامه تحصیل پس از ازدواج به رقم سن پایین ازدواج در جامعه ی مورد بررسی، رفتار باروری را از طریق فاصله گذاری بین ازدواج تا تولد فرزند اول تحت تأثیر قرار می دهد. به عبارتی تداخل بوجود آمده بین تحصیلات زنان و باروری آنها معمولاً با فاصله انداختن از ازدواج تا تولد فرزند اول پاسخ داده می شود که این پاسخ مستقیماً بر میزان و رفتار باروری جامعه مورد نظر اثر می گذارد. بنابراین سیاست های جمعیتی اگر بتوانند برنامه هایی را اجرایی کنند که موجب سازگاری نقش مادری با ادامه تحصیلات زنان پس از ازدواج شود می توانند بسیار مؤثرتر باشند.
حسن سرایی
چکیده
چکیده هدف ما از این تحقیق تشخیص شرایط و عوامل باروری پایین در ایران و پیشنهاد مسیرهای مستقیم سیاستگذاری برای ارتقای باروری بود. ابتدا ملاحظه کردیم که وضعیت موجود جمعیت ایران میتواند به نحو بی سابقهای مناسب توسعه و در نتیجه اشتغال و ازدواج جوانان باشد. در واقع، استفاده درست و به موقع از فرصتهای ایجاد شده موجود توسط تحولات جمعیتی ...
بیشتر
چکیده هدف ما از این تحقیق تشخیص شرایط و عوامل باروری پایین در ایران و پیشنهاد مسیرهای مستقیم سیاستگذاری برای ارتقای باروری بود. ابتدا ملاحظه کردیم که وضعیت موجود جمعیت ایران میتواند به نحو بی سابقهای مناسب توسعه و در نتیجه اشتغال و ازدواج جوانان باشد. در واقع، استفاده درست و به موقع از فرصتهای ایجاد شده موجود توسط تحولات جمعیتی کشور نه تنها میتواند شرایط را برای ارتقای باروری مساعد سازد، بلکه اثربخشی عوامل و مسیرهای ارتقای باروری را هم بالا میبرد. در ادامه، مسیرهای مستقیم را از طریق یک مدل نظری که در آن سطح جاری باروری تابعی از تعداد فرزندان قصد شده زنان (Ip ) و شش عامل تعدیل کننده آن است جستحو کردیم. دو عامل را به دلیل تأثیر کم و مقاوم بودن در مقابل سیاستگزاری حذف کردیم. چهار عامل باقی مانده را با توجه به رویکرد نظری اتخاذ شده به دو دسته عوامل همسو (شامل ناباروری و تأثیر تمپو) و عوامل بالقوه همسو یا ناهمسو (شامل نقشهای رقیب با فرزندآوری و فرزندآوری ناخواسته) تقسیم و پتانسیل هر عامل و چشم انداز مسیر باز شده توسط آن را برای ارتقای سطح جاری باروری کشور مطالعه و ارزیابی کردیم.
اسماعیل عالی زاد؛ حسن سرایی
چکیده
چکیده جامعهشناسی سیاسی، حوزهای از مطالعات جامعهشناختی است که در آن به رابطه میان نهاد سیاست و سایر نهادهای اجتماعی پرداخته میشود. از این منظر در بخشی از مطالعات جامعهشناختی، توجه خاصی به پدیده "دولت" به مثابه عنصر کلیدی نهاد سیاست و همچنین به عنوان مؤلفهای اثرگذار در مناسبات اجتماعی شده است. مروری بر تاریخ نظریههای اجتماعی ...
بیشتر
چکیده جامعهشناسی سیاسی، حوزهای از مطالعات جامعهشناختی است که در آن به رابطه میان نهاد سیاست و سایر نهادهای اجتماعی پرداخته میشود. از این منظر در بخشی از مطالعات جامعهشناختی، توجه خاصی به پدیده "دولت" به مثابه عنصر کلیدی نهاد سیاست و همچنین به عنوان مؤلفهای اثرگذار در مناسبات اجتماعی شده است. مروری بر تاریخ نظریههای اجتماعی بیانگر آن است که از پیدایش نخستین نظریههای جامعهشناختی تا به امروز، موضوع تبیین دولت و شناخت فرایند تکوین، تطور و تحول آن همواره دلمشغولی تعدادی از نظریهپردازان اجتماعی بوده است. در این میان، جامعهشناسان کلاسیک نقش ویژهای ایفا کردهاند، زیرا با طرح دیدگاهها و نظریههای جامع خود، عرصهای را خلق کردند که در آن مفروضات نظری و بنیادهای معرفتی این رشته استوار گردیده است. تأثیرگذاری این نظریهپردازان به نحوی است که سپهر اندیشه آنان طیف گستردهای از فرایند نظریهپردازی اجتماعی درباره دولت را تا به امروز رقم زده است. بنابراین چون فعالیت مؤثر در این عرصه مطالعاتی (جامعهشناسی دولت)، نیازمند شناخت دیدگاهها و نظریههای معاصر و همچنین آگاهی از نحوه پویایی آنها است؛ پس باید گفت که شناخت بهتر تنها با وقوف به بنمایهها و سرچشمههای این آراء ممکن میگردد. این امر، تداعیگر همان پرسش همیشگی است که "چرا باید کلاسیکها را خواند؟" واژگان کلیدی: دولت، نظریه اجتماعی، کارل مارکس، امیل دورکیم، ماکس وبر چکیده جامعهشناسی سیاسی، حوزهای از مطالعات جامعهشناختی است که در آن به رابطه میان نهاد سیاست و سایر نهادهای اجتماعی پرداخته میشود. از این منظر در بخشی از مطالعات جامعهشناختی، توجه خاصی به پدیده "دولت" به مثابه عنصر کلیدی نهاد سیاست و همچنین به عنوان مؤلفهای اثرگذار در مناسبات اجتماعی شده است. مروری بر تاریخ نظریههای اجتماعی بیانگر آن است که از پیدایش نخستین نظریههای جامعهشناختی تا به امروز، موضوع تبیین دولت و شناخت فرایند تکوین، تطور و تحول آن همواره دلمشغولی تعدادی از نظریهپردازان اجتماعی بوده است. در این میان، جامعهشناسان کلاسیک نقش ویژهای ایفا کردهاند، زیرا با طرح دیدگاهها و نظریههای جامع خود، عرصهای را خلق کردند که در آن مفروضات نظری و بنیادهای معرفتی این رشته استوار گردیده است. تأثیرگذاری این نظریهپردازان به نحوی است که سپهر اندیشه آنان طیف گستردهای از فرایند نظریهپردازی اجتماعی درباره دولت را تا به امروز رقم زده است. بنابراین چون فعالیت مؤثر در این عرصه مطالعاتی (جامعهشناسی دولت)، نیازمند شناخت دیدگاهها و نظریههای معاصر و همچنین آگاهی از نحوه پویایی آنها است؛ پس باید گفت که شناخت بهتر تنها با وقوف به بنمایهها و سرچشمههای این آراء ممکن میگردد. این امر، تداعیگر همان پرسش همیشگی است که "چرا باید کلاسیکها را خواند؟"